Kanal İstanbul Süreci Bilgilendirme toplantısında konuşan Profesör Dr. Naci Görür, korkulan mümkün İstanbul sarsıntısına ait ikazlarını tekrarladı ve “Kanal İstanbul’a ‘evet’ diyen yerbilimciler varmış, ben bu sorumluluğu alamam” sözünü kullandı. “Kanal İstanbul fay çizgisinin üzerinde, canlı fayla cirit atıyor” ikazında bulunan Görür, Marmara’dan geçen fay çizgileri hakkında bilgi vererek, İstanbul’da 7’nin üzerinde büyüklükte zelzele mümkünlüğünü hatırlattı.
“BUNA EVET DİYEN KİMDİR HİÇ BİLMİYORUM”
Görür, “Ben burada yer bilimleri ve sarsıntı açısında bu yapılmak istenilen yapıyı ya da projeyi kıymetlendirmek istiyorum. Az evvel izlerken bütün uzmanlar hayır demiş, bütün yer bilimciler evet demiş… ben bunun sorumluluğunu alamam. Buna evet diyenlerde kimdir hiç bilmiyorum.” diye konuştu.
Görür şu tabirleri kullandı:
-45 yılımı bu ülkede geçirmiş bir yer bilimci olarak, uygun makûs ulasal memleketler arası niteliği olan burada tek bir yer bilimci bir kişi bilmiyorum. Oda tuhaf. Ancak o arkadaşlarla birebir görüşte değilim. Sebebi çok kolay. Marmara Denizi’nin içerisinden Kuzey Anadolu fayının kuzey kolu geçiyor. Bunlardan bir tanesi adaların güneyinde biz ona adalar. Adalar Fayı diyoruz. Başkası de Yeşilköy açıklarından Silivri açıklarına kadar uzanan Kumburgaz Fayı diyoruz. 10 sene o faylar üzerinde araştırma yaptık. Ben de araştırmanın başkanı olarak İtalyan, Fransız gemileriyle tam donanımlı Türkiye’de olmayan, dünyanın en donanımlı gelmeleri ve bilim adamlarıyla çalışmalar yaptık. Bu iki fayın kilitli olduğunu saptadık. Kilitli fay demek şu anda güç biriktiriyor. Kırılmasını pürüz olan bir sürtünme kuvveti var. O sürtünmeyi yendeği anda sarsıntı üretecek
“HER AN OLABİLİR”
– Yapılan çalışmalar Parsosns ve öbürleri Amerikalı bir bilim adamının çalışmasıyla 30 sene içerisinde her an olmak kaydıyla kırılma mümkünlüğü yüzde 64 dedi birinci çalışmasında sonra revize ettiler.
-Geçen sene yüzde 47’ye düşürdüler. Şimdi bu kadar bariz, bu kadar yani her an olabilecek bütün dünyanın bilim dünyasının da kabul ettiği bir zelzelede rastgele bir sorun görmüyoruz demek yani akıl işi değil. Neyse onlar neye nazaran diyor onu bilmiyorum. Lakin ben size şunu şu kadarını söyleyeyim.
“İSTANBUL, MARMARA BÖLGESİ ÇÖKERSE BÜTÜN TÜRKİYE DİZ ÇÖKER”
-Bu Kumburgaz fayı kırılırsa kendi başına birinci başta kırılacak faydır. Yedi nokta iki asgarî zelzele üretir. Adalar fayı yalnız başına kırılırsa en fazla yedi mertebesinde zelzele üretir. İkisi birden kırılırsa yedi buçuğa kadar gidebilir. İstanbul’u tehdit eden yedi buçukluğunda bir zelzele vardır.
-Şimdi ben sizler de anlıyorsunuz falan lakin ben inandığınıza da inanmıyorum zelzeleye. Şayet inanmış olsanız bu kadar kelama gerek yoktur. Bir an evvel iş yapılırdı. Ben nitekim bizim siyasilerimizin sarsıntıya gereğince sahiden inandıklarını zannetmiyorum. Evet biliyorlar söylüyorlar konuşuyorlar lakin o denli değil.
“DEPREM OLURSA ÇOK BÜYÜK KAYIP VERİRİZ”
-Çünkü Türkiye’nin gündemini görüyorum ben. Yok bu türlü bir şey yok. Artık İstanbul’da, Marmara Bölgesi’nde daha doğrusu sarsıntı olursa çok büyük bir kayıp veririz, can kaybı, mal kaybı tasavvur bile edilemez.
-İstanbul’da en yetkili beşerler yani kurumlar bile yüzde altmışından fazlasının sarsıntı dirençli olmayan yapı stokundan meydana geldiğini söylüyor. Siz İstanbul’u bir düşünün, sokağını düşünün, konutlarını düşünün yani bu türlü kullandıkları betonu düşünün, korozyona uğramış demirleri düşünün. Daha şu anda rastgele bir şey yokken çöken konutları düşünün, halkın bilinçsizliğini düşünün. Bir sürü daha nedenler yaparsınız?
“İSTANBUL BİZİ ÇÖKERTİR LATİFE YAPMIYORUM”
-İstanbul bizi çökertir beyefendiler latife etmiyorum. Yani İstanbul Marmara Bölgesi çökerse bütün Türkiye diz üstü çöker. Bunu duymayan duysun. Bu latife değil ve buna inanmıyorsa da inandıklarına sorsun. Sahiden bilim adamına sorsun. Yoksa bu türlü bilim adamı olup da titri çok olan var ya hani, siyasetin buyruğunda. Onları kastetmiyorum ben. Direkt doğruya, memleketler arası nitelikte bilim adamına sorsun. Türkiye’nin Marmara Bölgesi çökerse ekonomik bağımsızlığı kalmaz.
“4 MİLYON İNSAN MEVTLE BURUN BURUNA”
-Bizim ekonomistler, iş adamları, iş dünyası zelzeleye hazırlanmayı bilmiyor. Onlar zelzeleye hazırlanmak deyince yalnızca fabrikalarının sağlam olduğunu zannediyorlar bir de tahtaya vuruyorlar. Bana bir şey olmaz diyorlar. Emin olun ben bunu TÜSİAD’ın icra heyetinde da birebir konuşmayı yaptım orada gördüm. Bakın bu iş latife değil. İBB’nin sadece yaptığı 97 bin binanın çok ağır hasar alacağını düşünürsek vefatın en fazla oradan olacağı, yüzde doksan yedi. Bir milyon yüz bin yapı stoku var, bina var.
-97 binin içinden çöküleceğini düşünürsek yüklü olarak 97 bin bina, yüz bin bina deyin. Her birini beş katlı söyleyin artık beş katlı kalmadı. Beş yüz kat demektir iki daire koyun, bir milyon daire. Her daireye dört kişi koyun, dört milyon insan mevtle burun buruna ölecek demiyorum. Fakat mevtle burun buruna. Artık sizin vicdanınıza, insafınıza sığınıyorum. Dört milyon insanın kaçı yaşasın ya? Ne kadar azaltabilirsiniz? Yani tehlike büyük.
“KANAL İSTANBUL FAY SINIRININ ÜZERİNDE, CANLI FAYLA CİRİT ATIYOR”
-Bu Kanal İstanbul’a artık geleyim. Kanal İstanbul tam fay sınırının Üzerinde latife değil üzerinde. Yani Sazlıdere Barajıyla Küçükçekmece’nin denize açıldığı yerde canlı faylar cirit atıyor. Bizim çalışmalarımızda biz bunları gördük. Yani direkt doğruya bu Küçükçekmece’nin altı, Büyükçekmece’nin altı, Büyükçekmece’nin batısı, orada gördüğümüz heyelanların hepsi tabandan direkt doğruya Marmara’ya hakikat gelen canlı faylara bağlı. O faylar da Kumburgaz fayına bağlı.
-Kumburgaz Fayı harekete geçerse bütün bu faylar harekete geçecek. Sizi hiçbir güç orada ayakta tutmaya mümkün değil. Hele bu türlü betonla metonla yani bir diyelim kanal yapacaksınız ayakta durmasını düşüneceksiniz bu mümkün değil. Orada heyelanlar büsbütün bu faylarla tetikleniyor.
-Orada şu anda bile hareket var. Bizim uzaydan yaptığımız çalışmalara nazaran şu anda yılda iki santimetreye varan hareket var hareket. Zelzele meprem yok. Büyükçekmece kayıyor, batıya hakikat kayıyor, güneye hakikat kayıyor. Yani burada belediye liderleri var. O binalar artık hoş gözüküyor duruyor ya kıyıda yapmışsınız. Bakın 20 sene sonra tez ediyorum ben yaşar mıyım, yaşamam diyelim de lakin o 20 sene sonra bunların hepsi şakülden kayacak. Zira alttan iki santim kayıyor.
– İki santim kayma 20 santim santim eder. Fakat şakülden kaydırır onu başlar çatlamaya. O büyük binaların hepsi çatlağın, patlağın kaymanın içinde kalacaklar ve oturmayacaklar. Latife değil fakat artık orada bol bol binalar yapıyoruz, gökdelenler yapıyoruz hünermiş üzere. Orada taban makûs çimentolanma yok, suyu fazla orada ivme kıymeti çok fazla yani sarsıntının ivme bedeli çok fazla sarsıntının suratı orada çok fazla sıvılaşma çok fazla. Yani her şeyiyle orası tam bir cehennemin içi o bölge. Siz oraya yapı yapıyorsunuz yapı yoğunluğunu artırıyorsunuz insan getiriyorsunuz, nüfusu artırıyorsunuz. Bir zelzele bölgesinde yapılmaması gereken tek şey ne kadar yapı o kadar insan o kadar mevt demektir ya. Ya bunu anlamak bu kadar sıkıntı mu.
“BU İŞİ SAKIN YAPMAYIN”
-Ama siz her şeyi bütün bunların söyledik kitaplar yazdık. İBB de bastı bu türlü cilt cilt kitaplar. Benim de en son kitabımız çıktı tekrar.
-Ben illa yapacağım diyor inat ediyorsunuz. Biz o denli çok yüksek adamların bileğini bükecek halimiz yok. Bilim adamı olarak bu yanlış diyoruz. Bilimsel datalara nazaran söylüyoruz. Yani onun dışında bir şey değil. Daha güzel bir bilim adamı varsa o da çıkar der ki sayın Görür senin dediğin şu şu şu şu hakikat değil. O vakit bilim doğruyu kabul etmek zorundadır. Fakat bugün karşımıza o denli çıkılmıyor.
-Şimdi inatlaşıyorsanız o vakit illa yapacağım diye. 64 milyar dolara çıkıyor diyelim. Artık burası çok özel bir bölge. Neden özel bir bölge. Ana faydan ayrılmış fay kollarının içerisinden geçtiği ivmesi, suratı, kayması vesairesi yüksek bir yer bu özel bir bölgedir. Yani dünyada her yerde zelzelenin dalgaları geldiği vakit en fazla ivmenin olduğu, en fazla suratın olduğu en fazla titreşimin olduğu yer değildir.
-Oralar sarsıntı zonlarıdır. Ben diyorsun ki inat ettim zelzele sonunda kanal yapacağım. O vakit ben yenilgiyi kabul edeyim. O vakit diyeceğim yetkililere şu. Tamam yap yapacaksan yap. Lakin burada yapacağın yapının fiyatını, maliyetini olağan bir yerdeki yapı üzere asla düşünme. Yani bunu binaya örnek vereyim yani kanal yerine.
-Normal bir binanın metrekaresi 20 bin 30 bin lira ise sen buraya yüz bin harcamak zorundasın. O vakit bu Kanal İstanbul’un maliyeti 64 milyara mal olmaz 104 milyara da mal olmaz. Güneydoğu’daki üzere çok daha fazlaya mal olur.
– O vakit da benim bir hakkım var sormaya. Milyonlarca insanın can güvenliği yokken hayatları tehlikedeyken bu ülke bu kadar yoksul fukaralıktan ezilirken sen niçin 200 milyarı buraya vereceksin? Sebep ne? Ne bekliyoruz buradan? Ve işte burada herkes de söyledi yani. Bir getirisi yok, bir şey getirisi olsa kabul ederim yani.
-Getirisi olan bir projesi olsa bilim olarak kabul ederiz. Ne getiriyor bize Allah aşkına. Onun için aklı selim garip gelsin. Bütün yetkililere lütfen sesimi duyun rica ediyorum, yalvarıyorum. Benim hayatım bu yolla gitti, geçti. Bu işi sakın yapmayın. Başınıza kaygı alırsınız. Ve bu işi de çözemezsiniz. Yazıktır, günahtır.